O‘zbekistonda yakka tartibdagi tadbirkorlar (YaTT) yillik aylanmasi nolga teng bo‘lsa ham, ayrim soliqlarni to‘lashlari shart. Soliq qonunchiligi talablarini bilish tadbirkorlarga jarimalardan qochish va huquqiy maqomini saqlab qolishda yordam beradi. Ushbu maqolada daromad bo‘lmaganda YaTT uchun soliqlar va majburiyatlarni kamaytirishga qaratilgan faoliyatni to‘xtatish imkoniyatlarini ko‘rib chiqamiz.
YaTTning nol aylanmadagi asosiy majburiyatlari
1. Ijtimoiy soliq
YaTT uchun ijtimoiy soliq majburiy bo‘lib, daromad mavjudligidan qat’i nazar, har yili to‘lanishi kerak. 2024-yil uchun ijtimoiy soliq miqdori quyidagicha:
1 BHM (340 000 so‘m) yiliga har bir YaTT uchun, yollanma xodimlari mavjud bo‘lsa, har biri uchun alohida shu miqdor qo‘shimcha to‘lanadi.
2. JSHDS (Jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘i)
JSHDS faqat yollanma ishchilarni ishlatadigan YaTTlarga tatbiq etiladi. Bu soliq ish beruvchi tomonidan har bir xodimning ish haqidan quyidagi stavka bo‘yicha ushlab qolinadi va to‘lanadi:
oylik ish haqining12%.
Agar YaTT faqat o‘ziga ishlayotgan bo‘lsa va yollanma xodimlari bo‘lmasa, JSHDS to‘lanmaydi.
3. Resurs soliqlari
Agar YaTTda soliqqa tortiladigan mulk yoki yer uchastkalari bo‘lsa, ular YaTT daromad qilmasligidan qat’i nazar, resurs soliqlarini to‘lashlari shart. Bunday soliqlar tijorat ko‘chmas mulkiga, yerga yoki soliqqa tortishning boshqa obyektlariga nisbatan tatbiq etiladi.
YaTT faoliyatini daromadlar mavjud bo‘lmaganda to‘xtatish
Agar YaTT faol faoliyat ko‘rsatmayotgan va daromad olmayotgan bo‘lsa, unga faoliyatini vaqtincha to‘xtatib turish imkoniyati beriladi. Faoliyatni to‘xtatish orqali soliq yukini kamaytirish va aylanmadan olinadigan soliq va boshqa majburiyatlarni hisoblamaslik mumkin.
Faoliyatni to‘xtatish uchun quyidagi amallarni bajarish zarur:
Davlat xizmatlari markaziga yoki new.birdarcha.uz portali orqali ariza topshirish.
To‘xtatish to‘g‘risida soliq organlari xabardor qilinadi, shundan so‘ng ayrim soliqlar (ijtimoiy va resurs soliqlari bundan mustasno) bo‘yicha hisob-kitoblar to‘xtatiladi.
Xodimlarga ijtimoiy soliqlarni hisoblashdan qanday qochish mumkin?
Faoliyat to‘xtatilganda, mavjud xodimlarga hisoblangan ijtimoiy soliqdan ozod bo‘lish uchun quyidagilar zarur:
Soliq organlariga xodimlarni hisobga olish kartochkasini topshirish va hisobot davrida xodimlar uchun ijtimoiy soliqdan ozod bo‘lish.
Xulosa
O‘zbekistonda yakka tartibdagi tadbirkor faoliyat ko‘rsatmayotgan va daromad olmayotgan bo‘lsa ham, ijtimoiy soliq va mavjud resurs soliqlarini to‘lashi shart. Nol aylanmada soliq majburiyatlarini kamaytirish uchun faoliyatni vaqtincha to‘xtatish tavsiya etiladi. Azma Finance xizmatidan foydalangan holda, siz soliq hisob-kitoblarini va hisobotlarni avtomatlashtirishingiz mumkin. Azma Finance barcha soliq majburiyatlaringizni o‘z zimmasiga oladi, hisobotlarning o‘z vaqtida topshirilishini ta’minlaydi va sizni ortiqcha tashvishlardan xalos qiladi.