Мол-мулк солиғи
Ўзбекистон ҳудудида кўчмас мулкка эга бўлган тадбиркорлик субъектлари мол-мулк солиғини тўлайди. Кўчмас мулк жумласига қуйидагилар киради:
- бинолар ва иншоотлар
- темир йўллар, магистраль қувурлар, алоқа ва электр узатиш линиялари
- қурилиши тугалланмаган объектлар (агар лойиҳа-смета ҳужжатларида белгиланган норматив муддатда қурилиш тугалланмаган бўлса)
- қурилиш ташкилотлари балансида кейинчалик сотиш учун кўрсатилган турар жой кўчмас мулк объектлари (кўчмас мулк объекти фойдаланишга топширилгандан кейин 6 ой ўтгач)
Агар тадбиркорлик субъекти кўчмас мулкни лизингга олган бўлса, у ҳам мол-мулк солиғини тўловчи деб эътироф этилади.
Солиқ ҳисоботи йилда бир марта, кейинги йилнинг 1 мартидан кечиктирмай тақдим этилади.
Мол-мулк солиғи ставкалари
Қурилиши тугалланмаган объектлар учун мол-мулк солиғи ставкаси 3% этиб белгиланган. Темир йўллар, магистраль қувурлар, алоқа ва электр узатиш линиялари учун 0.6%.
Бино-иншоотлар ва бошқа кўчмас мулк объектлари учун 1.5%.
Мол-мулк солиғини ҳисоблаш
Мол-мулк солиғи кўчмас мулкнинг амортизация харажатлари чегирилган ҳолдаги ўртача йиллик қолдиқ қиймати асосида ҳисобланади.
Солиқни ҳисоблаб чиқариш мақсадида 1 кв. метр учун кўчмас мулк объектининг қиймати қуйидаги энг кам қийматдан паст бўлиши мумкин эмас:
ҲудудЭнг кам қийматТошкент шаҳрида2 миллион 500 минг сўмНукус шаҳрида ва вилоят марказларида1 миллион 500 минг сўмБошқа шаҳарларда ва қишлоқ жойларда1 миллион сўм
Агар объектнинг 1 кв. метри қиймати энг кам қийматдан паст бўлса, солиқ тўловчи кўчмас мулк объектлари қийматини мустақил баҳолашни амалга оширишга ҳақли.
Қурилиши тугалланмаган объектлар ҳамда қурилиш ташкилотлари балансидаги турар жой объектлари бўйича мол-мулк солиғи мазкур объектларнинг ўртача йиллик қиймати асосида ҳисобланади.
Мол-мулк солиғи бўйича имтиёзлар
Қуйидаги кўчмас мулк объектлари бўйича мол-мулк солиғи базаси камайтирилади:
- маданият ва санъат, таълим, соғлиқни сақлаш (туристик зоналарда жойлашган санаторий-курорт объектлари мустасно), жисмоний тарбия ва спорт объектлари
- қишлоқ хўжалиги маҳсулотларини етиштириш ва сақлаш учун қишлоқ хўжалиги корхоналари балансида бўлган мол-мулк
- янги нефть ва газ қудуқлари — фойдаланишга топширилган ойдан бошлаб 2 йил муддатга
Қайта тикланувчи энергия манбалари қурилмаларини (номинал қуввати 0,1 МВт ва ундан ортиқ бўлган) ўрнатганлик учун қайта тикланувчи энергия манбаларидан энергия ишлаб чиқарувчилар, улар фойдаланишга жорий этилган пайтдан эътиборан 10 йил муддатга мол-мулк солиғидан озод этилади.
Ер солиғи
Мулк ҳуқуқи, эгалик қилиш, фойдаланиш ёки ижара ҳуқуқлари асосида ер участкаларига эга бўлган тадбиркорлик субъектлари ер солиғини тўловчилар деб эътироф этилади.
Ер участкаларидан фойдаланганлик учун бюджетга тўловлар ер солиғи ёки ер учун ижара тўлови тарзда амалга оширилади. Туман (шаҳар) ҳокими билан тузилган ер участкасининг ижара шартномаси асосида берилган ер участкалари учун тўланадиган ижара тўлови ер солиғига тенглаштирилади.
Лизинг шартномасига мувофиқ лизингга олинган кўчмас мулк объектлари бўйича лизинг олувчи ер солиғи тўловчиси деб эътироф этилади.
Ер солиғини тўлаш
Ер солиғи календарь йил учун йилнинг 1 январига бўлган ҳолатга кўра ҳисоблаб чиқарилади.
Қишлоқ хўжалиги учун мўлжалланмаган ерлар учун ҳисобланган солиқ суммаси 20 январидан кечиктирмай солиқ органига тақдим этилади. Солиқни тўлаш қуйидагича амалга оширилади:
- айланмадан солиқ тўловчилар учун − йиллик солиқ суммасининг тўртдан бир қисми миқдорида, ҳар чорак учинчи ойининг 20-санасидан кечиктирмай
- бошқа солиқ тўловчилар учун — йиллик солиқ суммасининг ўн иккидан бир қисми миқдорида, ҳар ойнинг 10-санасидан кечиктирмай (январь ойи учун 20 январдан кечиктирмай)
Қишлоқ хўжалигига мўлжалланган ерлар учун ҳисобланган солиқ суммаси 1 майидан кечиктирмай солиқ органига тақдим этилади. Солиқни тўлаш қуйидагича амалга оширилади:
- йилнинг 1 сентябрига қадар — йиллик солиқ суммасининг 30%
- йилнинг 1 декабрига қадар — солиқнинг қолган суммаси
Ер солиғи бўйича имтиёзлар
Солиқ солинмайдиган ер участкалари жумласига қуйидаги ерлар киради:
- маданият, таълим, соғлиқни сақлаш (туристик зоналарда жойлашган санаторий-курорт объектлари банд қилган ерлар мустасно) ва ижтимоий таъминот объектлари эгаллаган ерлар
- спорт ва жисмоний тарбия-соғломлаштириш мажмуалари, ўқув-машқ базалари ва болалар-соғломлаштириш оромгоҳлари эгаллаган ерлар
- сувни тежайдиган (томчилатиб, ёмғирлатиб ва бошқа) суғориш технологиялари жорий этилган ерлар — суғориш технологиялари жорий этилган ойнинг бошидан эътиборан 5 йил муддатга
- қишлоқ хўжалиги мақсадлари учун янги ўзлаштирилаётган ерлар — ваколатли орган томонидан тасдиқланган лойиҳага мувофиқ, уларни ўзлаштириш ишлари бажариладиган даврда ва улар ўзлаштирилган вақтдан эътиборан 5 йил мобайнида
- мелиорация ишлари амалга оширилаётган мавжуд суғориладиган ерлар — ваколатли орган томонидан тасдиқланган лойиҳага мувофиқ, ишлар бошланганидан эътиборан 5 йил муддатга
- янги барпо этилаётган боғлар, токзорлар ва тутзорлар эгаллаган ерлар — 5 йил муддатга
Қайта тикланадиган манбалардан энергия ишлаб чиқарувчилар қайта тикланадиган энергия манбалари (номинал қуввати 0,1 МВт ва кўпроқ) ускуналари эгаллаган ер участкалари бўйича улар ишга туширилган пайтдан эътиборан 10 йил муддатга ер солиғидан озод этилади.