O‘zbekistonda yakka tartibdagi tadbirkorlar (YaTT) uchun aylanmadan olinadigan soliqni hisoblash tanlangan soliq rejimi va jami yillik daromadga bog‘liq. Ushbu maqolada soliq miqdorini to‘g‘ri aniqlash va soliq organlari bilan muammolarning oldini olishga yordam beradigan asosiy bosqichlar va muhim jihatlarni ko‘rib chiqamiz.
Yakka tartibdagi tadbirkorlar uchun soliq rejimlari
O‘zbekistondagi YaTTlar yillik aylanmasiga qarab quyidagi soliq rejimlaridan birini tanlashlari mumkin:
- 100 mln so‘mgacha: YaTTlar jismoniy shaxslardan olinadigan daromad solig‘ini (JSHDS) deklaratsiya asosida yoki belgilangan miqdorda to‘laydilar.
- 100 mlndan 1 mlrd so‘mgacha: Bu oraliqda YaTTlar aylanmadan olinadigan soliqni to‘lashlari shart. Soliqni ikki usulda hisoblash mumkin:
- Belgilangan oylik to‘lovlar:
- Daromadi 500 mln so‘mgacha bo‘lgan YaTT uchun - soliq yiliga 25 mln so‘mni tashkil etadi.
- Daromadi 500 mln so‘mdan yuqori bo‘lgan YaTT uchun soliq yiliga 34 mln so‘mni tashkil etadi.
- Formula bo‘yicha hisoblash: Bu holda soliq umumiy yillik daromadning foizi sifatida aniqlanadi, bunda standart stavka ko‘pchilik faoliyat turlari uchun 4% ni tashkil qiladi. Chakana savdoda stavka YaTTning joylashgan joyiga qarab 2% yoki 1% ni tashkil etadi.
- 1 mlrd so‘mdan yuqori: Bu chegaradan oshganda YaTTlar foyda va qo‘shilgan qiymat solig‘i (QQS) to‘lashga o‘tadilar.
Aylanmadan olinadigan soliqni qanday hisoblash kerak: Formula va misol
Aylanmadan olinadigan soliqni hisoblash formulasi
Agar siz aylanmadan olinadigan soliqni hisoblash uchun formuladan foydalanmoqchi bo‘lsangiz, quyidagi formulani qo‘llang:
Aylanmadan olinadigan soliq = Stavka × Jami yillik daromad
Aylanmadan olinadigan soliqni hisoblash misoli
Umumiy yillik daromadi 600 mln so‘m bo‘lgan YaTT misolini ko‘rib chiqamiz:
- Soliq stavkasi: ko‘pchilik faoliyat sohalari uchun 4%.
- Hisoblash:
Aylanmadan olinadigan soliq = 0.04 × 600,000,000 = 24,000,000 so‘m
Shunday qilib, yillik daromadi 600 mln so‘m bo‘lgan YaTT uchun aylanmadan olinadigan soliq 24 mln so‘mni tashkil etadi.
Soliq to‘lash
Aylanmadan olinadigan soliq har oyning 15-sanasigacha teng qismlarda to‘lanadi. Kechiktirib to‘lash uchun jarimalardan qochish uchun muddatlarni muntazam kuzatib borish muhimdir. Soliq to‘langanligini tasdiqlovchi hujjatlar to‘g‘ri va o‘z vaqtida rasmiylashtirilishi kerak.
Xulosa
Soliq rejimini to‘g‘ri tanlash va soliqni aniq hisoblash soliq xavflarini kamaytirishga yordam beradi va qonunchilikka rioya etilishini ta’minlaydi. Hisob-kitoblarni soddalashtirish va hisobotlarni o‘z vaqtida topshirish uchun professional maslahatchilarga murojaat qilish yoki maxsus buxgalteriya dasturlaridan foydalanish tavsiya etiladi.
Azma Finance bu jarayonlarning barchasini siz uchun avtomatlashtirishi mumkin! Azma Finance’ni ulab, siz barcha zarur soliq hisobotlarini hisoblash va topshirish uchun ishonchli yordamchiga ega bo‘lasiz — oson va o‘z vaqtida, minimal aralashuvingiz bilan.
