O‘zbekistonda biznesni boshlashga qaror qilganingizda, to‘g‘ri tashkilot shaklini tanlash muhimdir. Bu qaror hisobot, soliqlar va jarimalar bilan bog‘liq qiyinchiliklarga qanday duch kelishingizni aniqlaydi. Ushbu maqolada biz YATT, MCHJ, Yagona xo‘jalik, Oila korxonasi va yakka tartibdagi tadbirkorlik o‘rtasidagi farqlar, shuningdek, har bir shaklning afzalliklari va kamchiliklari haqida gaplashamiz.
Yakka tartibdagi tadbirkorlik (YATT) nima?
Yakka tartibdagi tadbirkor (YATT) - bu huquqiy shaxs tashkil etmasdan, tadbirkorlik faoliyatini olib boruvchi jismoniy shaxs. YATT o‘zi ishlashi yoki besh nafargacha xodim yollashi mumkin. YATTni ro‘yxatdan o‘tkazish Respublika Interaktiv Davlat Xizmatlari Yagona Portali orqali yoki Davlat xizmatlari markazida amalga oshiriladi.
MCHJ nima?
Mas’uliyati cheklangan jamiyat (MCHJ) - bu tijorat tashkiloti bo‘lib, uni jismoniy yoki yuridik shaxslar, O‘zbekiston rezidentlari va norezidentlari tashkil etishi mumkin. MCHJ 50 ta’sischilarga ega bo‘lishi va har qanday qonuniy faoliyat bilan shug‘ullanishi mumkin. MCHJning moliyaviy mablag‘lari kompaniyaga tegishli bo‘lib, faqat korxona ehtiyojlari uchun ishlatiladi.
YATT va MCHJ soliqqa tortish xususiyatlari
YATT va MCHJ o‘rtasida tanlov qilishda soliqqa tortish majburiyatlarini hisobga olish muhimdir. YATTda soddalashtirilgan hisobot tizimi mavjud, MCHJ esa standart soliq hisobotini taqdim etishi kerak.
Jarimalar
YATT va MCHJ uchun qonunbuzarliklar bo‘yicha jarimalar mavjud. Jarimalar miqdori bazaviy hisoblash miqdorida (BHM) o‘lchanadi. 2024 yilda 1 BHM 340 000 so‘mni tashkil etadi.
YATT va MCHJni tugatish
YATTni tugatish osonroq va 5 ish kunigacha davom etadi. MCHJni tugatish uchun bir qator protseduralarni bajarish kerak bo‘ladi, bu jarayon 3 oydan 9 oygacha davom etishi mumkin.
Qaysi biri yaxshiroq: YATT yoki MCHJ?
YATT va MCHJning asosiy parametrlarini taqqoslaymiz:
- Ro‘yxatdan o‘tish: YATT pasport va propiska bilan ro‘yxatdan o‘tadi, MCHJ uchun ustav, shartnomalar va yuridik manzil talab qilinadi.
- Egalik: YATT bitta shaxs tomonidan boshqariladi, MCHJ ellikkacha ta’sischiga ega bo‘lishi mumkin.
- Faoliyat turlari: YATT ma’lum faoliyat turlari bilan cheklangan, MCHJ har qanday qonuniy faoliyat bilan shug‘ullanishi mumkin.
- Hisobot: YATT soddalashtirilgan hisobot tizimiga ega, MCHJ esa standart hisobot tizimiga ega.
- Xodimlar: YATT beshgacha xodim yollashi mumkin, MCHJ xodimlar sonida cheklanmagan.
- Tugatish: YATTni tugatish 5 kungacha davom etadi, MCHJni tugatish bir yilgacha davom etishi mumkin.
- Biznesni sotish: YATTni sotish mumkin emas, MCHJni sotish mumkin.
- Mas’uliyat: YATT o‘z mol-mulki bilan to‘liq moddiy javobgar bo‘ladi, MCHJ ta’sischilari shaxsiy javobgarlikka ega emas.
- Ro‘yxatdan o‘tish: YATT pasport va propiska bilan ro‘yxatdan o‘tadi, MCHJ uchun ustav, shartnomalar va yuridik manzil talab qilinadi.
- Egalik: YATT bitta shaxs tomonidan boshqariladi, MCHJ ellikkacha ta’sischiga ega bo‘lishi mumkin.
- Faoliyat turlari: YATT ma’lum faoliyat turlari bilan cheklangan, MCHJ har qanday qonuniy faoliyat bilan shug‘ullanishi mumkin.
- Hisobot: YATT soddalashtirilgan hisobot tizimiga ega, MCHJ esa standart hisobot tizimiga ega.
- Xodimlar: YATT beshgacha xodim yollashi mumkin, MCHJ xodimlar sonida cheklanmagan.
- Tugatish: YATTni tugatish 5 kungacha davom etadi, MCHJni tugatish bir yilgacha davom etishi mumkin.
- Biznesni sotish: YATTni sotish mumkin emas, MCHJni sotish mumkin.
- Mas’uliyat: YATT o‘z mol-mulki bilan to‘liq moddiy javobgar bo‘ladi, MCHJ ta’sischilari shaxsiy javobgarlikka ega emas.
Xususiy tadbirkor
Xususiy tadbirkor - bu bitta jismoniy shaxs tomonidan boshqariladigan tijorat tashkiloti. U sheriklarsiz va faoliyat turlarida cheklovlarsiz biznes olib borish uchun mos keladi.
Oilaviy korxona
Oilaviy korxona bir oilaning a’zolari tomonidan boshqariladi va yuridik shaxs sifatida mavjud bo‘lishi mumkin. Bu tashqi ishtirokchilarni jalb qilmasdan oilaviy biznes olib borish uchun optimaldir.
Yakka tartibdagi tadbirkorlik
Yakka tartibdagi tadbirkorlik ba’zi tadbirkorlik kategoriyalari uchun bir qator afzalliklarga ega. Yakka tartibdagi tadbirkorlar qat’iy soliq to‘laydilar va buxgalteriya hisobotini olib borishlari shart emas.
Xulosa
Biznes tashkil qilish shaklini tanlash sizning maqsadlaringiz va faoliyat ko‘lamiga bog‘liq. Yakka ishlaydigan kichik biznes uchun YATT yoki yakka tartibdagi tadbirkorlik eng yaxshi tanlovdir. Bir necha ta’sischilar bo‘lgan yirik loyihalar uchun Yagona xo‘jalik, Oila korxonasi yoki MCHJ mos keladi.
Izoh: Agar sizga har qanday biznes shaklini ro‘yxatdan o‘tkazishda yordam kerak bo‘lsa, Azma Finance sizga yordam berishga tayyor. Biznesni ro‘yxatdan o‘tkazish haqida batafsil ma’lumotni shu yerda topishingiz mumkin.
